เริ่มจากรู้จักตัวเองก่อน แล้วค่อยวางแผน
เวลาคนพูดถึงการวางแผนกลยุทธ์ หรือเริ่มต้นทำอะไรใหม่ ๆ ไม่ว่าจะเป็นเปิดคลินิก เริ่มทำโปรเจกต์ใหม่ในโรงพยาบาล หรือแม้แต่จะเปิดร้านกาแฟเล็ก ๆ สักร้านหนึ่ง คำว่า “SWOT” มักจะโผล่ขึ้นมาเสมอ
SWOT ไม่ใช่แค่ศัพท์เท่ ๆ ที่เอาไว้ใส่ใน PowerPoint แต่มันคือเครื่องมือง่าย ๆ ที่ใช้วิเคราะห์สถานการณ์ของตัวเรา ได้อย่างตรงไปตรงมา — ใช้ได้กับทั้งคนและองค์กร
SWOT คืออะไร
- Strengths (จุดแข็ง): สิ่งที่เราทำได้ดี หรือดีกว่าคนอื่น
- Weaknesses (จุดอ่อน): สิ่งที่เรายังไม่เก่ง หรือเป็นข้อจำกัด
- Opportunities (โอกาส): ปัจจัยภายนอกที่เราสามารถใช้ให้เกิดประโยชน์
- Threats (อุปสรรค): ปัจจัยภายนอกที่อาจขัดขวางหรือทำให้เราลำบากมากขึ้น
เครื่องมือนี้จะทำให้เห็นภาพรวมก่อนตัดสินใจลงมือทำสิ่งใดสิ่งหนึ่ง
ตัวอย่างการทำ SWOT
ยกตัวอย่างกำลังจะเปิดคลินิกในปั๊มน้ำมัน ที่มีร้านค้า ร้านอาหารมากมาย รวมถึงที่จอดรถ
S-Strengths
- เป็นหมอเวชกรรม มีใบประกอบฯ และประสบการณ์จริง
- เข้าใจกลุ่มเป้าหมายในพื้นที่เพราะเป็นคนในจังหวัด
- ทำระบบ Clinic Information System เองได้ ไม่ต้องพึ่งบริษัทนอก
W-Weaknesses
- ไม่มีทีมการตลาดมืออาชีพ
- เวลาว่างจำกัด เพราะทำงานโรงพยาบาลประจำอยู่ด้วย
- เงินทุนเริ่มต้นจำกัด ต้องบริหารอย่างระมัดระวัง
O-Opportunities
- ปั๊มมี traffic คนเข้าออกสูง และยังไม่มีคลินิกในรัศมี 5 กม.
- นโยบายคลินิกนวัตกรรมรับผู้ป่วยสิทธิ 30 บาท บริการฟรี
- คนเริ่มให้ความสำคัญกับการดูแลสุขภาพแบบใกล้บ้าน
T-Threats
- หากเศรษฐกิจตก คนอาจไม่อยากจ่ายค่ารักษาแบบ out-of-pocket
- ร้านขายยาใกล้ ๆ เริ่มให้บริการรับยาผ่านสิทธิ 30 บาท
- การเปลี่ยนแปลงนโยบายต่าง ๆ ที่กระทบต่อสิทธิการรักษาพยาบาล
ทำไปเพื่อ?
- เข้าใจตัวเองชัดขึ้น
- มองเห็นภาพรวมว่าเราควรใช้การ รุก หรือ รับ ในเรื่องไหน
- วางแผนกลยุทธ์ได้ชัด
กลยุทธ์แบบจับคู่ (Strategic Matching)
| Opportunities (O) | Threats (T) | |
|---|---|---|
| Strengths (S) | SO Strategy ใช้จุดแข็งไปคว้าโอกาส | ST Strategy ใช้จุดแข็งไปลดผลกระทบจากอุปสรรค |
| Weaknesses (W) | WO Strategy แก้จุดอ่อนเพื่อให้คว้าโอกาสได้ | WT Strategy ลดจุดอ่อนเพื่อป้องกันอันตรายจากอุปสรรค |
ตัวอย่างการจับคู่วางแผนเชิงกลยุทธ์
- SO Strategy: ใช้ความเชี่ยวชาญและระบบที่ทำเองได้ (S) เพื่อเปิดบริการตรวจสุขภาพราคาประหยัดในพื้นที่ที่ยังไม่มีคลินิก (O)
- ST Strategy: ใช้ความเข้าใจกลุ่มเป้าหมายและการสื่อสารผ่านช่องทางโลคอล (S) เพื่อลดผลกระทบจากคู่แข่งอย่างร้านยาใกล้ ๆ (T)
- WO Strategy: ลงทุนอบรมทักษะการตลาดเบื้องต้น (W) เพื่อจะได้โปรโมทบริการใหม่ ๆ ได้ทันกระแส (O)
- WT Strategy: จำกัดบริการในช่วงแรกให้เน้นเฉพาะจุด เช่น เจาะเลือดพื้นฐาน ตรวจทั่วไป เพื่อไม่ต้องลงทุนมากเกิน (W) และลดความเสี่ยงจากภาวะเศรษฐกิจตกต่ำ (T)
Tips
- เขียนแบบซื่อสัตย์ ไม่หลอกตัวเอง
- ชวนทีม (หรือเพื่อน) มาร่วม brainstorm จะได้มุมมองใหม่ ๆ
- SWOT เป็นภาพ snapshot — ทำซ้ำทุก 3-6 เดือนเพื่ออัปเดตสถานการณ์
- จับคู่เชิงกลยุทธ์แล้ว ลองจัดลำดับความสำคัญ และเริ่มทำทีละข้อ
การทำ SWOT ไม่ใช่แค่การเขียน 4 ช่องให้ครบ แล้วจบ แต่มันคือการตั้งต้นเพื่อ วางกลยุทธ์แบบมีเหตุผล